Duulal  caalam  dhamaan  umadaha  hour-marey  ama  leh  qaab  nololeedka  dawladnimadiisu  is-bixisey  ama  horumarkoodu  taaba-galey,  DHamaan  waxay  indhaha  ku  hayaan  buqcad-yar  oo  geeska  afrika  ka  dhex  iftiinta,  Oo  sida  shamaca  uga  dhex  muuqata  caalamka  marka  laga  joogo  dhicana  Walaxa-cadaceedyada  ama  waxan  la  yidhaa  (Heavenly  Bodies),  Sida  ay  sheegeen  khubaro  cul-culus  oo  baadhitaan  iyo  dadaalo  dheeraada  ah  galiyey  Daraasado  balaadhana  ka  soo  saarey  in  meelahani  ay  jiraan  taariikho  qadiimiya  oo  umamyo  hore  ah  taasi  waa  ta  (Historical  Scoreka ah)  Dhanka  kale  waxa  jira  yadna  oo  dhulkan  ku  duugan  isbaddelo  mustaqbal  oo  Dhul  ahaaneed  iyo  Dabeecad  ahaaneedba  (Geographical  Change) ay  ugu  horeyso  qaabka  dhulka  iyo  nidaamka  uu  u  yaalo  amaba  in  Qaadarada  afrika  ay  badh  go,ayso  taasina  waxa  u  daliil  ah  dunidu  awelkeedii  qaarad  kaliya  ayey  aheyd  halka  sidey  u  kala  go,go,aysey  ay  noqotey  todoba  qaaradood (Continental  Drifts),  markaa  arimahaasi  oo  dhan  waxaa  lagu  sheegay  daraasado  laga  sameeyey  balse  la  qariyo.

Hadaba  waxa  is  weydiin  leh  waa  tuma  meeshan  ay  ku  duugan  yihiin  waxasoo  aasaar  ahi  mase  tahay  meel  laysla  wada  garanayo?  Horta  taariikh  ahaan  ama  baadhitaanba  meeshani  lama  cadeyn  lamana  shaacin  balse  way  nool  yihiin  khubaro  ilaashata  ama  dawlado  waaweyn  oo  meesha  og  balse  may  shaacin,  kamey  sheekayn  sababtuna  waxa  weeyaan  meesha  macno  badan  ayaa  ku  duugan,  Sidaa  darteed  dadka looma  iftiimin  kaliyaata  waxa  la  xusey  marka  dayax-gacmeedyo  samada  u  cir-baxaan  iney  arkaan  Iftiin  quwadh  leh  oo  geeska-afrika  dhexdiisa  ah  ka  dib  shakigii  iftiinkaa  laga  qaadey  wuxuu  Dhaley  (Research  and  analyzing) ka  dibna  waa  la  helay  yadoo  ay  wadamada  ka  hawl-galey  ay  badnaayeen hadana  yagu  wey  kala  qarsanayaan  isumana  sheegayaan,  Hadaba  meeshan  mucjisadu  ku  duugan  tahay  ayaa  ah  meel  mustaqbalka  dhaw  laga  dhursugayo  iney  si  caadi  ah  isu  badasho.

Inkastoy  wakhti-xaadirkan  soo  if-baxayaan  raided  in  meel  aan  anuu  shakhsi  ahaan  uga  shakiyey  iney  meeshaasi  tahay ,  yadoo  fikirkan  ay  ila  qabaan  aqoonyahano  fara-badan  oo  acamedic  sax ah  kuwaasi  oo  intooda  badan  aamin-san  buq-cadaasi  iney  ku  taalo  Geeska-afrika  gaar  ahaan  Dhulka  Dawlada  Somaliland  oo  in  badan  oo  sooyaal  iyo  aasaar  qadiimiya  ku  caan  ah  taniyo  Ilaa  Umadii  (Calayhi  Salaame  Nabiyu  Laahi  Muuse)  oo  raadedkoodii  iyo  waxyaabo  aasaartoodii  ka  mid  ah  lagu  arkey ,  Meeshani  waa  meel  xeeb  ah  marka  taariikhda  Somaliland  ama  jiritaanka  Umad  qadiimiya  marka  laga  hadlayo  waa  meesha  kaliyaatee  la  soo  hadal-qaado  ama  Qudamaa,u  Taariikh  lagu  xasuusto  ,  Meel  kalena  ma,aha  Waa  Magaaladii  Xadaarada  Iyo  Ardul  Saylac,  tanibaa  in  badan  aqoonyahanka  iyo  indheer-garadkuba  ay  aamineen,  Waxana  ay  ku  aamineen  aragtidan  Aasaaro  badan  oo  qadiimi  ah  oo  ay  ku  arkeen  Sida  meelaha  qadiimiga  ah  ee  umamyadii  hore  ka  turjumaya  ee  ku  yaala  Magaalada  tan  Saylac,  Markaa  waxay  xuseen  iney  tahay  Suura-gal  shakigaa  laga  qaadey  Saylac  Ee  Ku  Saabsan  Arinkani.

Sidoo  kale  waxa  kuu  muujinaya  in  meeshan  laga  dhul-sugayo  Duniduna  wada  kulaaleyso  yadoo  ay  dhamaan  beeshii  caalamka  iyo  dunidiiba  wada  kulaaleyso  buqcadan  yagoo  eeganaya  istaratajiyadaha  ay  og  yihiin,  In  yar  hadaan  halkaa  iftiimiyo  dunidii  dhamaan  waxay  isu  timidey  Dawlada  Djabouti  halkaasi  oo  ay  ka  eeganayaan  mucjisooyinka  meeshan  ku  jira  yagoo  badhkood  ogyihiin  badhka  kalena  ay  soo  eegteen  waxan  la  yidhaa  hugun-raaca  ama  tuhunka,  aduu  iniba  dhinaca  ay  doonto  haw  ridee  waxa  cad  in  meeshaasi  laysu  Wada  jaakidhayo,  Oo  la  eegaanayo  arhaamta  bay,adan  dhaayahooduna  ay  hayaan  shaki  kuma  jirro  marinkaa  Saylac  inuu  yahay  meel  Ilaahey  wax  dhigey  waxyaabo  badan  oo  muhiima  ku  sugan  yihiin  isla  markaana   ay  umadahani  dhamaantood  ay  ku  xisaabtamayaan  Nin  og  iyo  ku  tuhunsanba.

Marka  aynu  eegno  waxyaabaha  ay  caanka  ku  tahay  Saylac  waxa  ka  mid  ah  Aasaar  cul-culus  kuwaasi  oo  laga  joogo  hada  amino  ama  wakhtiyo  Qarniyo  iyo   quruumo  ilaa  qisatu  Nabiyu  Laahi  Muusa  oo  lagu  tuhmey  Waxyaabaha  ay  ka  mid  yihiin  Masaajidka  labada  qiblo  leh,  dhismayaal  qadiimiya  oo  ka  turjumaya  xadaarado  hore  ,  Iyo  Alaabo  ay  isticmaali  jireen  umadahaasi  kuwaasoo  lagu  Arkey  Saylac  iyo  nawaaxiyadeeda,  Xaga  cilmilada  iyo  dabeecada  markaan  ka  eegayno  waxa  la  rumeysan  yahay  in  meeshan  ay  ka  soo  baxayaan  si  lama  filaan  ah  yadoo  loo  badinayo  waxyaalahaasi  Sida,  Shidaalka  ,Macdinta ,  Xeeb  cusub  ama  bad  ka  dilaacda  bad-yarada  cadmeed,  Wabbi  ,Markaa  waxa  xusid  mudan  in  dunidii  ay  indhaha  ku  hayso  buqcadaa  yar  ee  ku  taala  Somaliland  Waa  Ilaahey  mahadii  haddii  ay  ifa-faalooyinka  rumoobaan  waxa dhaboobeysa  in  wadankani  cirka  isku  shareero oo  uu  iftiinkaa  iyo  nuurkaa  mina-laahida  ahi  noqdo  dalkan  waa  guuliyo  gobanimo.

Qalinka:  C/raxmaan  Sayid  Faarax  (Jeesto)

Diplomatic  Annalism.

Gabiley/Somaliland.